Last Updated on آگوست 2, 2020 by mohamadi
شاتون اهرمی می باشد که در موتور های پیستونی وجود داشته
و حرکت خطی پیستون را به حرکت چرخشی میل لنگ تبدیل می کند.
ساختمان شاتون
شاتون برای مقاومت در برابر فشارهای دینامیکی ناشی از احتراق و حرکت پیستون
معمولاً از آلیاژ چدن ساخته شده است.
شاتونها همچنین میله هایی سخت و فولادی هستند که به روش ریخته گری یا آهن گری ساخته می شود.
مقطع شاتونها را به دلیل مقاومت بیشتر به صورت تیر آهن I می سازند.
در دور های زیاد فشار کششی زیادی به آنها وارد می شود به همین جهت
باید جنس آن مرغوب باشد و تا جای ممکن سبک باشد.
ساختمان شاتونها
برای بدست آوردن حداقل وزن و استحکام بالا میله های اتصال از مواد زیر ساخته شده اند:
- فولادهای میکرو آلیاژی
- فلزات سخت
- آلومینیوم با درجه بالا
- CFRP و تیتانیوم (برای موتورهای با کارایی بالا)
عملکرد شاتون
این قطعه ارتباط پیستون با میل لنگ را فراهم می کند و ضربه
حاصل از نیروی سوخت که بر روی پیستون فشار می آورد را بر میل لنگ منتقل کرده و
لنگ را پایین می آورد.
در نهایت حرکت رفت و برگشتی پیستون توسط شاتون به میل لنگ وارد می شود
که در میل لنگ به حرکت دورانی تبدیل می شود.
شاتونها حرکت خطی رونده رو به پایین پیستون را به حرکت دایره ای میل لنگ تبدیل می کنند
بنابراین در معرض تنش ، فشرده سازی ، خم شدن و کمانش قرار دارد.
قسمت بزرگ شاتون توسط کپه یاتاقان به وسیله پیچ و
مهره روی یک لنگ میل لنگ سوار شده و یک یاتاقان دو نیمه ای بین شاتون و میل لنگ قرار
میگیرد و انتهای کوچک شاتون توسط گژن پین به پیستون متصل می شود.
روغن کاری با شاتون
به دوصورت روغنکاری به وسیله شاتونها انجام می شود :
- در برخی موتور ها یک مجرای سرتاسری در طول شاتونها بوده و روغن را از سوراخ یاتاقان گرفته و به بوش گژنپین می رساند.
- در بعضی از موتورها سوراخ روغن پاش در یک سمت شاتون قرار گرفته و سبب روغن کاری دیواره سیلندر می شود. هنگام گردش میل لنگ و شاتون در یک امتداد قرار می گیرند. سپس روغن از مجرای شاتون و میل لنگ عبور کرده و از سوراخ بغل آن به دیواره سیلندر پاشیده می شود. روغن دیواره سیلندر نیز به وسیله رینگ روغنی وارد شیار و سوراخ های پیستون شده و روی بوش گژنبین میریزد و آن را روغنکاری می کند.
اجزا شاتون
شاتونها از یک ساقه و دو سر تشکیل شده است.
اجزا شاتونها
-
ساقه
در صورتی که از مقطع عرضی ساقه شاتونها را مورذ بررسی قرار دهیم ، به صورت حرف انگلیسی I دیده می شود. به عبارتی از کنار ها برجسته و در میان فرورفته می باشد.
سرهای شاتون
سرهای شاتونها از نظر محل و اندازه بایکدگیر متفاوت هستند. محل قرارگیری سر بزرگ
در پایین و در قسمت اتصال شاتون به میل لنگ می باشد.
سر کوچک در بالا و در محل اتصال به پیستون قرار دارد.معمولاً سر کوچک شاتونها به صورت یکپارچه است و سر بزرگ آن به صورت دو تکه ساخته می‌شود .
که با کمک پیچ و مهره به هم متصل شده اند، اما در بعضی از موتورها هر دو سر شاتونها یکپارچه است.
در این نوع موتورها برای نصب و جداسازی شاتونها میل لنگ را به صورت قطعات مجزا طراحی کرده‌اند که بهم متصل می‌شوند.
-
سر کوچک
سر کوجک شاتون تشکیل یک یاتاقان می دهد.
که گژنپین یا انگشتی از داخل آن می گذرد.در داخل این یاتاقان یک بوش از جنس مس یا برنج قرار می دهند که که در تماس با گژنپین باشد.
-
سر بزرگ
سر بزرگ شاتونها به شکل یک یاتاقان دو تکه و متحرک می باشد.(یعنی لنگ میل لنگ در داخل این یاتاقان دارای چرخش می‌باشد)
نیمه بالایی این یاتاقان با ساقه شاتون به شکل یکپارچه فورج می‌شود؛ و نیمه پایینی آن که کپه یاتاقان خوانده می‌شود به‌وسیله دو عدد پیچ یا مهره به نیمه بالایی متصل می‌گردد.
در داخل سر بزرگ این قطعه نیز می‌بایست بوش قرار داده شود ولی چون خود یاتاقان شاتون دو تکه است
این بوش نیز به صورت دو عدد نیم بوش در داخل نیمه بالایی و نیمه پایینی سر بزرگ شاتونها جاگذاری می‌شوند.
این بوش بین لنگ میل لنگ و انتهای بزرگ شاتون قرار میگیرد؛ و هدف از استفاده از آن کاهش سایش و فرسودگی بر اثر اصطکاک است.
خرابی شاتون
معمولا به ندرت اتفاق می افتد که شاتونها احتیاج به تعویض پیدا کنند .
مگر اینکه صدمه شدیدی در اثرتصادف به شاتون وارد شود و یا در اثر کار مداوم موتور شاتون کج شده و یا تاب بر میدارد و به طورکلی
محور گژنپین کاملا موازی محور لنگ متحرک میل لنگ و برای اطمینان هنگام جمع کردن موتور
باید شاتونهای نو یا کار کرده را قبل از بستن روی موتور از نظر خمیدگی (تاب داشتن) پیچیدگی امتحان
و ازمایش نمود و به خاطر این که اگر شاتون خم شده باشد محور گژنپین با محور لنگ میل لنگ موازی نبوده و باعث اعمال نیروی جانبی
نامناسب به میل لنگ و یاتاقانهای متحرک و همچنین به گژن پین وارد می شود.
آشنایی با اجزا شاتونها
شاتون زدن به چه معناست؟
در صورت اشکال در سیستم روغن رسانی موتور و نرسیدن روغن مناسب به میل لنگ ،
یاتاقان چرخش را به همراه میل لنگ آغاز کرده و بعد از مدت کوتاهی میل لنگ قفل می شود.
و به دلیل نیروی زیاد روی موجود روی پیستون شاتونها از کمر بریده و آسیب های زیادی به سیلندر ، میل لنگ و سرسیلندر خود می آورد.
به این طریق شاتون زدن در موتور رخ می دهد.
که در صورت بروز این اتفاق خودرو قادر به حرکت نمی باشد.
درج دیدگاه